Depresyon, duygusal olarak derin bir çöküntü, umutsuzluk ve içsel boşluk hissi ile karakterize edilen bir zihinsel sağlık durumudur. Bu durum, genellikle normal günlük aktivitelere katılımı zorlaştırır ve işlevselliği etkileyebilir. Uzun süre devam eden bu duygusal sıkıntı, sosyal ilişkileri, fiziksel sağlığı ve genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Dünya genelinde yetişkinlerin %5’i depresyon ile mücadele etmektedir. Türkiye Ruh Sağlığı profili çalışmasına göre 12 aylık depresif nöbet yaygınlığı kadınlarda %5.4, erkeklerde %2.3, tüm Türkiye nüfusunda %4‘tür. Bu verilere göre kadınlarda görülme oranı erkeklere oranla 2 kat fazladır.
Depresyon Nedir?
Depresyon; bireylerin hayatını olumsuz yönde derinden etkileyebilen, yıllarca devam edebilen, iş ve özel hayatta yıkıcı etiklere neden olabilen psikolojik bir hastalıktır. Üzülmek veya can sıkıntısı ile karıştırılmaması gerekmektedir. Tanı koyulabilmesi için belirtilerinin en az iki haftadır devam ediyor olması gerekmektedir. Bununla birlikte tedavisi mümkündür.
Depresyon Belirtileri Nelerdir?
Türüne göre farklılık gösteren depresyon belirtileri yaygın olarak aşağıdaki gibidir:
- Sürekli olarak mutsuz, umutsuz, karamsar ve üzütülü ruh hali
- Hayattan zevk alamama
- Değersizlik ve suçluluk duygusu
- Nedensiz kilo kaybı veya kilo artışı
- Enerji kaybı ve halsizlik
- Cinsel isteksizlik
- Sürekli öfke ve sinirli ruh hali
- Eskiden keyif alınan aktivitelere ilgi kaybı (anhedoni)
- Uyku bozuklukları (Sürekli uyuma isteği veya uyuyamama)
- İntihar düşüncesi veya teşebbüsü
- Sebepsiz ağlama isteği
- Düşünme, odaklanma ve karar vermede zorluk.
Depresyon Testi
Depresyon testi, bireyinbelirtilerini ne derece yaşadığını belirlemek için kullanılan bir değerlendirme aracıdır. Bu testler, bir uzman tarafından yapılabilir veya kişinin kendisi tarafından doldurulabilir.
En yaygın kullanılan testlerden biri, Beck Depresyon Envanteridir. Aşağıdaki bulunan linkten teste hemen katılabilirsiniz.
Depresyon Neden Olur?
Depresyon, ani kayıplar (ölüm, iş kaybı, ayrılık) gibi travmatik olaylar, aşırı stresli yaşam, doğum veya gebelik gibi yaşam değişikleri nedeni ile olabilir.
- Biyo Kimyasal Faktörler: Beyindeki kimyasal dengenin bozulması, özellikle serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterlerdeki düzensizlikler hastalıkla ilişkilendirilir. Bu dengenin bozulması duygusal durumları etkileyebilir.
- Genetik Faktörler: Aile öyküsünde depresyon öyküsü olan kişilerde riskin daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Genetik yatkınlık, riski artırabilir.
- Çevresel Etkiler: Stresli olaylar, kayıplar, travmalar, iş veya ilişki sorunları gibi çeşitli yaşam olayları neden olabilir.
- Biyolojik Faktörler: Tıbbi durumlar veya hastalıklar (örneğin, kronik ağrı, kalp hastalıkları, tiroid sorunları) riskini artırabilir.
- Kişisel Faktörler: Kişinin düşük özsaygısı, olumsuz düşünce kalıpları, mükemmeliyetçilik gibi kişilik özellikleri veya geçmişteki travmatik deneyimler riski artırabilir.
- İlaçlar ve Madde Kullanımı: Bazı ilaçlar veya madde kötüye kullanımı, riski artırabilir.
- Hormonal Değişiklikler: Hormon seviyelerindeki değişiklikler, özellikle doğum sonrası veya menopoz gibi dönemlerde, hastalığa yol açabilir.
Depresyon Türleri Nelerdir?
Klinik Depresyon (Majör Depresif Bozukluk)
En yaygın görülen türlerinden biridir ve genellikle şiddetli belirtilerle kendini gösterir. Kişi, en az iki hafta boyunca sürekli bir üzüntü, umutsuzluk ve ilgi kaybı yaşar. Bu durum, günlük yaşam aktivitelerini önemli ölçüde etkiler ve tedavi edilmediğinde uzun süreli sorunlara yol açabilir.
Kronik Depresif Bozukluk
Distimi olarak da bilinen kronik depresif bozukluk, daha hafif fakat uzun süreli bir türüdür. Belirtiler genellikle en az iki yıl boyunca devam eder ve bireyin genel ruh hali sürekli olarak düşük seviyede kalır. Bu tür, kişinin yaşam kalitesini düşürebilir ve uzun süreli müdahale gerektirebilir.
Yıkıcı Duygu Durum Düzenleyememe Bozukluğu
Çocuklar ve ergenlerde görülen bu türü, aşırı sinirlilik, öfke patlamaları ve sürekli mutsuzluk ile karakterizedir. Yıkıcı duygu durum düzenleyememe bozukluğu, çocukların sosyal, akademik ve aile yaşamlarını olumsuz etkileyebilir.
Premenstrüel Disforik Bozukluk
Premenstrüel disforik bozukluk, adet döngüsüyle bağlantılı olarak ortaya çıkan ciddi bir türüdür. Belirtiler genellikle adet öncesi dönemde başlar ve adet dönemi boyunca devam eder. Bu durum, aşırı duygusal dalgalanmalar, anksiyete ve fizyolojik belirtiler ile karakterizedir.
Tıbbi Duruma Bağlı Depresif Bozukluk
Bazı tıbbi durumlar, depresif belirtilere yol açabilir. Kanser, kronik hastalıklar, Parkinson hastalığı ve kalp rahatsızlıkları gibi durumlar, tıbbi duruma bağlı depresif bozukluğun yaygın nedenleridir. Bu tür, fiziksel sağlık sorunlarının bir yan etkisi olarak ortaya çıkar.
Mevsimsel Depresyon
Özellikle kış aylarında gün ışığının azalmasıyla ortaya çıkan bir türüdür. Genellikle sonbahar ve kış aylarında başlar ve ilkbaharda sona erer. Belirtiler arasında enerji kaybı, aşırı uyuma, kilo alımı ve sosyal geri çekilme bulunur.
Doğum Öncesi ve Sonrası Depresyon
Hamilelik sırasında veya doğumdan sonra görülen, doğum öncesi ve sonrası depresyon olarak adlandırılır. Bu tür, hormonal değişiklikler, stres ve yorgunluk gibi faktörlerin etkisiyle ortaya çıkar. Doğum sonrasında yeni annelerin yaklaşık %10-15’ini etkileyebilir.
Atipik Depresyon
Diğer türlerinden farklı belirtilerle kendini gösterir. Kişi, olumlu olaylara geçici olarak tepki verebilir, ancak genel olarak ağır bir ruh hali yaşar. Diğer belirtiler arasında aşırı uyuma, iştah artışı, kol ve bacaklarda ağırlık hissi ve sosyal reddedilme duyarlılığı bulunur.
Depresyon Tedavisi Nasıl Yapılır?
Depresyon; türüne göre değişmekle beraber genel olarak ilaç tedavisi ve psikoterapi ile birlikte yapılır. Ağır ve İntihar düşüncesi olan hastalarda hastane yatışı yapılır ve gerekli olduğu durumlarda aile, eş terapisi ile birlikte ilaç tedavisi uygulanır.
1- Psikoterapi
Terapi, depresyonun semptomlarını hafifletmek ve kişinin duygusal zorluklarla başa çıkmasına yardımcı olmak için kullanılır. Bilişsel davranışçı terapi (BDT), psikodinamik terapi, kabul ve kararlılık terapisi (ACT) gibi farklı terapi yaklaşımları tercih edilebilir.
2- İlaç tedavisi
Antidepresanlar, semptomlarını hafifletmek için sıklıkla kullanılır. SSRİ’ler (selektif serotonin geri alım inhibitörleri), SNRİ’ler (serotonin ve noradrenalin geri alım inhibitörleri) gibi farklı antidepresan türleri doktor tarafından reçete edilebilir.
3- Elektrokonvülsif Tedavi (EKT)
Ağır veya tedaviye dirençli vakalarında kullanılan bir tedavi yöntemidir. Beyin elektriksel uyarımıyla yapılan bu tedavi, belirli durumlarda etkili olabilir.
4- Transkraniyal Manyetik Uyarım (TMS)
EKT gibi, dirençli depresyon tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Beyne manyetik alan uygulanarak beyin aktivitesinin düzenlenmesi amaçlanır.
